Wartości rytmiczne i ich znaczenie...
Zapraszam na muzyczną rozprawkę o wartościach rytmicznych. O rytmie można mówić lub pisać dużo. Jest to temat "rzeka". Ale tak naprawdę, to nie ma znaczenia. Ważne jest to, aby rytm poczuć, usłyszeć lub odtworzyć grając na przykład na gitarze...
Dlatego proponuję posłuchać utworu "Wiosna" (Skaldowie), a konkretnie - jego wstępu. To intro jest na tyle charakterystyczne, że po paru dźwiękach wiadomo, jaki to utwór... Jeśli jednak zmienimy wartości rytmiczne, nie będzie to już tak oczywiste...
Aby zrozumieć, o co chodzi, porównajmy na początek pierwsze dźwięki dwóch bardzo znanych melodii: "Jedzie pociąg z daleka" oraz "Szła dzieweczka do laseczka".
Zauważ, że dźwięki, ich wysokość, kolejność... są takie same. Co zatem decyduje o tym, że są to dwie różne melodie?
Metrum oraz wartości rytmiczne.
Co to jest metrum?
Każda melodia składa się z jakichś dźwięków, a każdy z nich ma określoną długość. Aby zapisać długość danego dźwięku, stosuje się tzw. wartości rytmiczne. Aby wartości rytmiczne uporządkować - stosuje się w zapisie muzycznym tzw. metrum.
Wyobraź sobie miarkę krawiecką. Co widzisz kiedy, kiedy całą ją rozwiniesz? Centymetry... Jeśli założymy, że cała miarka jest całym utworem muzycznym, to każdy centymetr tej miarki jest każdym jego taktem. A jak będzie określone metrum każdego taktu tej miarki? W każdym centymetrze "zmieści się" maksymalnie 10 milimetrów...
Jeśli przyjmiemy za metaforę taktu jedną godzinę, to w takim takcie co się maksymalnie "zmieści"? 3600 sekund, 60 minut, dwie półgodziny, cztery kwadranse. Tak określimy metrum jednej godziny. Są to różne wartości czasu.
W muzyce natomiast mamy tzw. wartości rytmiczne (cała nuta, półnuta, ćwierćnuta, szesnastka... itd.).
Cała nuta zajmuje tyle czasu, co dwie półnuty.
Jedna półnuta to tyle samo, co dwie ćwierćnuty.
Jedna ćwierćnuta zajmie czas dwóch ósemek... itd.
Jeśli chcemy poznać długość nogawki naszych spodni, użyjemy metrówki i wyrazimy ją w konkretnych wartościach - w centymetrach. Jeśli chcemy dowiedzieć się, jak długo potrwa jeszcze lekcja, spoglądamy na zegarek i odpowiedź uzyskujemy w wartościach czasu - np. w minutach. A jeżeli chcemy wiedzieć, jaką długość ma dany dźwięk - określamy jego wartość rytmiczną na podstawie metrum.
Jakie jest metrum muzycznego riffu rozpoczynającego "Wiosnę"?
Na ten moment nie omawiamy wysokości dźwięków, a jedynie - ich długość. Nie przejmuj się, jeśli nie znasz nut.
Za chwilę dowiesz się, co i jak zagrać... Tymczasem powróćmy do pytania o metrum.
Metrum umieszcza się za kluczem wiolinowym. Zapisane jest ono w postaci dwóch cyfr. Ta na górze oznacza ilość, natomiast ta na dole - wartość rytmiczną. W praktyce definiuje się to tak, że cyfra u góry informuje "do ilu liczymy w jednym takcie", natomiast cyfra na dole - jaką wartość rytmiczną liczymy. Dzięki tak zapisanemu metrum wiemy, że w jednym takcie "zmieszczą się" cztery ćwierćnuty. Skoro każda ćwierćnuta trwa tyle samo czasu, co dwie ósemki, to w każdym taki opisanym takcie możemy zapisać również osiem ósemek:
Porównajmy powyższe takty z zapisem dwóch taktów melodii rozpoczynającej utwór "Wiosna". Jeśli pominiemy wysokość dźwięków, da się zauważyć, że większość wartości rytmicznych pokrywa się ze sobą. Widać również, że pierwszy dźwięk trwa tyle czasu, co trzy ósemki. Taką długość dźwięku zapisuje się za pomocą ćwierćnuty z kropką. Jeśli zaś chcemy "przeciągnąć" czas wybrzmiewania danego dźwięku o konkretną wartość rytmiczną, łączymy ten dźwięk z tą wartością za pomocą łuku.
Wartości rytmiczne mają znaczenie! Umiejętność ich zapisania nie jest potrzebna do grania, niemniej - przydaje się ich znajomość.
Wiedza ta zdecydowanie ułatwia świadome "słyszenie" utworu, a co za tym idzie - poprawne jego wykonanie.
Posłuchaj raz jeszcze, jak zaczyna się utwór "Wiosna". Zwróć uwagę na wartości rytmiczne.
Jeśli potrafisz wystukać rytm dowolnej melodii lub ją zanucić - fantastycznie! To już jest połowa sukcesu. Kolejny etap to odtworzenie tego rytmu za pomocą granych przez Ciebie dźwięków...
Jeżeli podoba się Tobie utwór "Wiosna" z repertuaru zespołu Skaldowie i chcesz go zagrać, przykładowe opracowanie pierwszej jego części na gitarę fingerstyle znajdziesz poniżej.
W kolejnej części "Wiosny" przedstawię tzw. podział triolowy, za pomocą którego zagramy bardzo prosty akompaniament na strunach basowych...
Weź udział w konkursie !!!
"Wiosna" (Skaldowie) to jeden z utworów, które możesz zagrać w konkursie "Gitarowa Wiosna 2021" oraz wygrać... nagrody :)
Zagraj techniką fingerstyle. Prześlij link do nagrania wideo ze swoją prezentacją i weź udział w konkursie!
Do wygrania nagrody i losowanie nagród wśród wszystkich uczestników konkursu!
Zapraszam wspólnej nauki i do zabawy!
Katarzyna Maliszewska